Gaiplik davası, Türk Medeni Kanunu’nun 32. ve devamı maddeleri uyarınca, bir kişinin uzun süre kendisinden haber alınamaması halinde açılabilen özel bir dava türüdür. Kanuna göre, kişi son 5 yıl boyunca yerleşim yerinde veya bilinen adresinde bulunmamış ve varlığına dair herhangi bir bilgi elde edilememişse, mirasçılar veya ilgililer tarafından gaiplik davası açılabilmektedir. Mahkeme, tanık beyanları, resmi kayıtlar ve deliller ışığında kişinin hayatta olup olmadığını araştırır ve gerekli görmesi halinde gaiplik kararı verecektir. Bu karar ile kişi hukuken ölmüş sayılacak; mirasçılar miras üzerinde tasarruf hakkı kazanacak ve kişi ile ilgili hukuki işlemler, ölüm tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Gaiplik kararı, kişinin resmi olarak ölü kabul edilmesini sağlayan hukuki bir sonuç doğurmaktadır.
Gaiplik Nedir?
Gaiplik, ölüm riski altında kaybolmuş veya uzun süre kendisinden haber alınamayan bir kişinin hukuki olarak kişilik hakları çerçevesinde tanınan statüsüdür.
Bir kişinin ölmüş olma olasılığı güçlü şekilde söz konusu olduğunda gaiplik durumu gündeme gelmektedir. Bu durumda ölümün gerçekleştiği kuvvetli bir ihtimal dahilindedir, ancak kesin olarak doğrulanmış değildir.
Gaiplik ve Ölüm Karinesi Farkı
Ölüm karinesi, bir kişinin ölümünün kesin olarak gerçekleştiğinin kabul edilebileceği olayların varlığı durumunda uygulanmaktadır; gaiplik ise ölümün meydana gelmiş olma ihtimalinin yüksek olduğu hallerde söz konusudur. Ölüm karinesinde kişinin hayatını yitirdiği hukuken kesin kabul edilmekte ve bu husus mahkeme kararı gerektirmezken, gaiplikte ölüm kesin olmadığından mahkeme kararıyla kişinin hukuki statüsü belirlenmektedir.
Ölüm karinesinde her ilgili kişi tespit için dava açabilirken, gaiplik davası yalnızca ölüme bağlı hak sahibi olan kişilerce açılabilir. Evlilik açısından, ölüm karinesi durumunda evlilik otomatik olarak sona ererken, gaiplik halinde eşin evliliğin feshi için dava açması gerekmektedir. Malvarlığı bakımından ise, ölüm karinesi ile mallar devredilmişse kişi sonradan ortaya çıktığında sebepsiz zenginleşme davası açabilir; gaiplik durumunda ise kişi istihkak davası yoluna başvurabilir.
Gaiplik Süresi Ne Kadardır?
Gaiplik Süresi Ne Kadardır?
Türk Medeni Kanunu’na göre, bir kişinin gaip sayılabilmesi için belirli süreler öngörülmüştür. Genel olarak, bir kişinin en son görüldüğü tarihten itibaren beş yıl boyunca kendisinden haber alınamazsa, mirasçılar veya ilgililer mahkemeye başvurarak gaiplik davası açabilir. Bununla birlikte, kişinin bir felaket, kaza veya savaş gibi ölüm tehlikesi içeren bir olay nedeniyle kaybolması halinde, bu süre bir yıl olarak kısaltılmaktadır. Gaiplik davası, kişinin ölümünün kesin olarak tespit edilemediği, ancak gerçekleşmiş olma olasılığının yüksek olduğu durumlarda açılmakta ve mahkeme kararı ile kişinin hukuki statüsü belirlenmektedir.
Gaiplik Davası Masrafları
Gaiplik Davası Masrafları
2025 tarihi itibarıyla, gaiplik davası masrafları için vekalet harcı, başvurma harcı, peşin harç, gider avansı ve vekalet pulu gibi masraflar ödenmelidir. Masraf miktarı yaklaşık olarak 4000-4500 TL’dir.
Gaiplik Kararı Görevli Mahkeme
Gaiplik hükmünün hukuki etkiler yaratabilmesi için mahkeme kararı şarttır. Bu tür bir talep, kişinin Türkiye’deki en son ikamet ettiği yerin sulh hukuk mahkemesine sunulur. Kişi Türkiye’de hiç ikamet etmemiş ise, başvuru nüfus kaydının bulunduğu yer mahkemesine yapılır; böyle bir kayıt da mevcut değilse, kişinin anne veya babasının kayıtlı olduğu yer mahkemesi yetkili sayılır.
Gaiplik Davası Dilekçe Örneği
Gaiplik Davası Dilekçe Örneği
T.C. ……………. SULH HUKUK MAHKEMESİ’NE
TALEPTE BULUNAN:
Adı Soyadı: ……………………………
T.C. Kimlik No: ……………………………
Adresi: ……………………………
Telefon/E-posta: ……………………………
VEKİLİ :
KONU : Gaiplik kararı verilmesi talebimizden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
- Müvekkilin annesiı, ………………… tarihinde denize açılmış olup, o tarihten bu yana kendisinden hiçbir şekilde haber alınamamıştır.
- Yapılan araştırmalar ve tanık beyanlarına göre, davalının denizde kaybolduğu ve hayatta olma ihtimalinin çok düşük olduğu anlaşılmıştır.
- Türk Medeni Kanunu’nun 33. maddesi uyarınca, ölüm tehlikesi altında kaybolmuş kişiler için gaiplik davası bir yıl geçtikten sonra açılabilmektedir. Söz konusu süre dolmuş olup, şahsın hukuki statüsünün netleştirilmesi zorunludur.
- Gaiplik kararı ile kişinin hukuken ölü sayılması, miras ve diğer hukuki işlemlerin yapılabilmesi için mahkeme kararı gerekmektedir.
HUKUKİ NEDENLER:
Türk Medeni Kanunu, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
DELİLLER:
- Tanık beyanları
- Polis/Jandarma tutanakları ve resmi kayıtlar
- Gazete veya diğer yayınlar
- Bilirkişi, Yemin, Keşif,
- Diğer belgeler (kaybolma olayına dair rapor ve kayıtlar)
SONUÇ VE TALEP:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
- Müvekkilin annesinin ölüm tehlikesi altında kaybolduğuna ve gaip olduğuna,
- Gaiplik kararının verilerek hukuki statüsünün belirlenmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederiz.
Talep Eden
Vekili
Sonuç olarak gaiplik, bir kişinin uzun süre kendisinden haber alınamaması veya ölüm tehlikesi içinde kaybolması durumunda, hukuki statüsünü netleştirmek amacıyla açılan özel bir davadır. Mahkeme kararı ile verilen gaiplik hükmü, kişinin hukuken ölü sayılmasını sağlamakta ve miras, malvarlığı ile diğer hukuki hak ve yükümlülüklerin belirlenmesine olanak tanımaktadır. Bu sayede, kişinin varlığı veya yokluğu konusunda hukuki belirsizlikler ortadan kalkmakta ve ilgili hak sahipleri işlemlerini güvenli bir şekilde yürütebilmektedir.